تقویت وحدت ملی در افغانستان

سید نصیر غرجستانی

تحقق و پی گیری وحدت ملی یک از مهم ترین اهداف کشور ها می باشد، چرا که پایه، مبنا و اساس حفظ امنیت، ثبات سیاسی و توسعه جوامع در آن نهفته است. از نظر جامعه شناسی سیاسی، تحقق وحدت ملی در جوامع به خودی خود رخ نمی دهد، بلکه یک امکان است که باید به سمت آن حرکت کرد و در صورت عدم اتخاذ تدابیر لازم برای تحقق آن، مشکلات جدی را خلق خواهد نمود.

وحدت ملی از دو كلمه وحدت و ملی تشكيل شده است:

وحدت: در لغت به معنای يكی شدن است .

ملی: منسوب به ملت است و آنچه که در ید و اختیار یک ملت باشد. در ادبيات سياسي،ملت اجتماعي از مردم است كه داراي سرزمين مشخص، حكومت و يك حاكميت به عنو ان قدرت عاليه مي باشد. بنابر آنچه از معنای وحدت و ملي برمي آيد وحدت ملي به معنای همبستگی ،اتحاد و توافق ميان اجزاي تشكيل دهنده يك نظام سياسي مي باشد؛ زيرا عناصر تشكيل دهنده دولت(سرزمين، مردم، حكومت و حاكميت ) در نهايت به وجود آورنده يك نظام سياسي مي باشند. انديشمندان علوم سياسي، وحدت ملي را از اركان قدرت سياسي دانسته و رسیدن به وحدت ملی را از دو بعد عینی و ذهنی بحث نموده اند.دربعد عینی ُ به عوامل چون جمعیت، اقتصاد،منابع، تهدید خارجی، مشارکت اقتصادی و سیاسی و بهره مندی از منابع و ثروت ملی و در بعد ذهنی می توان به اراده ملی، برخورداری از فرهنگ و تاریخ مشترک، احساس نزدیکی و همبستگی مبتنی بر خویشاوندان کلان فرا ملی و قومی اشاره کرد. اینها عوامل اند که باعث می شود یک هویت ملی شکل گرفته و وحدت ملی را بوجود بیاورند.

عناصر وحدت ملي در افغانستان

اکثر کشور ها را می توان گفت که دارای عناصر تقریبا یک سان وحدت ملی اند اما با نگرش تاريخي و جامعه شناختي به ويژگي هاي كنوني و تاريخ گذشته مردم وسرزمين، عناصري را مي توان به عنوان عوامل وحدت بخش شناسايي كرد.  اين عناصرعبارتند از:

سرزمين،فرهنگ، دين زبان،مذهب،خرده فرهنگ ها و ...همه اینها به نحوی می توانند عامل وحدت ملی باشند.

وحدت ملی می تواند در سطوح مختلف وجود داشته باشد اما زمانی که متمرکز تر مورد بخث قرار گیرد در سه سطح مورد بررسی است.که عبارت اند از گروه ها ،احزاب و نخبگان.

در سطح گرو هها

گروه ها ابزار خوب برای رشد فرهنگ های مثبت و جامعه پذیری سیاسی اند. در این سطح ويژگي هاي دانش و انطباق پذيري به عنوان دو عنصر مهم برای کثرت گرایی اجتماعی و زیست مسالمت آمیز مهم می باشند.

در سطح احزاب

اگر مهم ترين كاراحزاب سياسي در كشور را رقابت براي كسب قدرت سياسي درسطح ملي بدانيم، بديهي است براي تحقق وحدت ملي و جلوگيري از هرگونه تفرقه،رفتار بر اساس قانون اساسي كشور الزامي مي باشد. موضع گيري هاي بسياري از احزاب به ويژه در شرايط انتخابات مانند اتحادها، ائتلا ف ها، مذاكرات و دور و نزديك شدن آنها به يكديگر و مخالفت ها و تبليغات شان، ایده های را بوجود می آورند و رفتاری از خویش نشان می دهند که پیامد های آن گاها باعث تقویه وحدت ملی و یا بر عکس باعث تفرقه و تضعیف وحدت ملی می شود. طرح ايده ها و شعارهايي چون خودي و غير خودي، تأسيس احزاب قومي، قومي كردن انتخابات و.. بخشي از آسيب هاي نظام حزبي از نقطه نظر وحدت و انسجام ملي را تشكيل مي دهد.

در سطح نخبگان سیاسی

نخبگان سياسي كساني هستند كه در قدرت اند و یا در تلاش رسیدن به قدرت اند. به همين دليل، بعضا رفتار سياسي شان و پیامد های آن ، تاثیر ژرف روی همبستگی، وحدت ملی و دولت با عناصر تشکیل دهنده آن دارد و می تواند آن را به مخاطره بیندازد.

نخبگان براي دست يافتن و يا حفظ مواضع خود، همواره مسائل كشور را به ميان توده ها برده و از سیاست های پاپولیستی استفاده می کنند که عملا باعث زیاد شدن شكاف اجتماعي خواهد شد. برای رسیدن بر این اهداف از رسانه های خارجی و داخلی به گونه ابزار استفاده می نمایند.

در کل راهكارها را با تاکید بر دیدگاه داکتر سید رضا صالحی ، در ذیل می توان بر شمرد.

·         تمركز بر روي ارزش هاي اسلامی

·         احترام به قانون اساسی کشور

·         پذيرش اصل وحدت در عين كثرت به عنوان زيربناي تحكيم و تداوم وحدت در جامعه.

·         برنامه ريزي در سطوح آموزش و پرورش

·         توجه نظام به توزيع عادلانه قدرت، ثروت و فرصت

·         حقوق مشروع گروه هاي قومي و اقليتي

·         تأكيد بر توسعه احزاب و نهادهاي مدني و تلاش براي گسترش زمينه های همگرايي ميان آنها.

·         نگاه يكسان و عدالت محور نظام سياسي به كليه احزاب.

·         استفاده از قدرت بسيج عمومي نخبگان در راستاي اصل وحدت ملي